ADVIES GEVRAAGD: “Ik ben in een winkel betrapt op het stelen van een lippenstift. Wat riskeer ik?”

Door Kristof Simoens

VRAAG

Een lezeres, die begrijpelijkerwijs liever anoniem blijft, maakt zich zorgen: “Ik heb een lippenstift gestolen in de supermarkt en werd betrapt. De politie werd erbij gehaald, ik heb alles toegegeven en de minnelijke schikking aanvaard. Maar is hiermee de kous af?”

ANTWOORD

Om justitie niet te overbelasten met kleinere vormen van criminaliteit kan de politie sinds 1 januari 2022 inderdaad overgaan tot een ‘onmiddellijke minnelijke schikking’ – een geldboete, zeg maar – bij betrapping op heterdaad. “Dat geldt trouwens niet alleen voor winkeldieven, maar ook voor fietsdieven”, zegt Laurens Claes, doctorandus Strafrecht aan de Faculteit Rechten van de Universiteit Antwerpen. Al zijn er wel enkele voorwaarden: “Het moet om een ‘eenvoudige’ diefstal gaan. Zijn er verzwarende omstandigheden, zoals een inbraak in de winkel of het gebruik van geweld, dan zal de dief toch gedagvaard worden voor de strafrechter. Dat is ook het geval wanneer hij of zij ooit al is veroordeeld wegens diefstal of deel uitmaakt van een georganiseerde bende. Ook minderjarigen kunnen geen onmiddellijke geldboete opgelegd krijgen: de procureur des Konings kan dan aan de jeugdrechter vragen om een sanctie of maatregel op te leggen.”

Dat de lezeres een minnelijke schikking voorgesteld kreeg, betekent dus dat ze meerderjarig is, dat ze de diefstal heeft toegegeven en zich bereid heeft verklaard de schade te vergoeden. “De boete kan in het geval van een winkeldiefstal oplopen tot 350 euro. Bovendien zal ze ook de eventueel geleden schade moeten vergoeden: heeft ze de gestolen lippenstift bijvoorbeeld al gebruikt, dan zal ze dus voor de kosten van een nieuw exemplaar moeten opdraaien.”

Ter info: wie betrapt wordt, kan de boete ofwel ter plaatse betalen via de betaalterminal of een QR-code, of binnen de 15 dagen het bedrag overschrijven. “Gebeurt dat niet, dan zal er alsnog een procedure voor de rechtbank worden opgestart. En dan riskeer je een veel zwaardere straf”, zegt Laurens Claes.

“Op een gewone diefstal van bijvoorbeeld een lippenstift voorziet ons Strafwetboek in een gevangenisstraf van 1 maand tot 5 jaar en een geldboete van 208 tot 4.000 euro. Als u er niet in geslaagd was om met de lippenstift de winkel uit te glippen, gaat het om een poging tot diefstal, waarop een lagere straf staat: 8 dagen tot 3 jaar gevangenisstraf en een geldboete van 208 tot 2.400 euro. Wanneer je gebruik hebt gemaakt van geweld of bedreigingen, hebt ingebroken, de diefstal in groep hebt gepleegd of nadien bent weggevlucht met een voertuig, kan de rechter je zelfs veroordelen tot een geldboete van 8.000 euro.”

Toch kan een verschijning voor de strafrechter ook voordelen hebben, aldus nog de doctorandus Strafrecht. “De rechter kan namelijk rekening houden met verzachtende omstandigheden, zoals een moeilijke financiële of sociale toestand. Daardoor kan hij een straf onder het wettelijk minimum uitspreken. Wanneer je nooit eerder bent veroordeeld tot een gevangenisstraf van meer dan 6 maanden, kom je zelfs in aanmerking voor de opschorting: de rechter verklaart je dan schuldig , maar legt geen straf op. De diefstal wordt dan niet op je strafblad vermeld.”

De Facebook-pagina ‘Durf te vragen (Juridisch)’ telt meer dan 28.000 leden en krijgt elke dag tientallen vragen. Een groep experts geeft er raad en probeert de drempel naar juridische bijstand zo te verlagen.